خوشبختانه در سال های اخیر شاهد شکوفایی علمی و دستیابی به مرزهای دانش به دست متخصصین و پژوهشگران کشورمان بودهایم که ادامه این روند، مستلزم صیانت از این دستاوردها که با تحمل مشقات فراوان حاصل شده و نیز ایجاد راهکارهایی برای جلوگیری از سوء استفاده سودجویان و متخلفان پژوهشی است.
در راستای حفظ حرمت پژوهش و پژوهشگر و پیشگیری از بروز تخلفات پژوهشی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری در اواخر سال 1393 دستورالعمل رسیدگی به تخلفات پژوهشی را جهت اجرا به دانشگاه ها ابلاغ نمود که در آن ضمن ارائه تعاریف و مصادیق تخلفات پژوهشی، جزئیات مراحل رسیدگی به تخلفات تشریح شده است. پیرو آن در اواخر سال 1394 اولين کارگروه تخلفات پژوهشی در دانشگاه تشکیل شد.
از آنجا که عزم دولت جمهوری اسلامی در کاهش تخلفات پژوهشی جدی است در تابستان سال 1396 لایحه مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را تقدیم مجلس شورای اسلامی و پس از آن شورای محترم نگهبان نموده و پس از تصویب در راستای اجرای اصل یکصد و بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان “قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی” آن را ابلاغ نموده است.
دستورالعمل نحوه بررسی تخلفات پژوهشی
دستورالعمل نحوه ترویج اخلاق پژوهشی
منشور و موازین اخلاق پژوهشی چاپ 1390
قانون رسیدگی به تخلفات اداری 72
قانون پیشگیري و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی – مصوب 96
کارشناس : محبوبه کیهانیفر
پادکست آموزشی اخلاق در پژوهش «هلسینکست»
قسمت0(معرفی هلسینکست): این قسمت به معرفی اهداف این مجموعه آموزشی با موضوع اخلاق در انتشار آثار پژوهشی می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/mmxZ6ogJof5dWt9
قسمت1(اهمیت اخلاق در انتشار آثار پژوهشی): این قسمت به گفتگو با دو تن از اساتید اخلاق پزشکی، درباره اهمیت رعایت اخلاق در انتشار مقالات و آثار پژوهشی و پیامد های تخلفات در این زمینه می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/5zWQNYCPycGo3ac
قسمت2(نویسندگی و مشارکت-بخش نخست): این قسمت به معیارهای نویسندگی و مشارکت در طرح های پژوهشی و انواع مسئولیت ها و ترتیب نام نویسندگان می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/YTFngcGy3NTxHPw
قسمت3(نویسندگی و مشارکت-بخش دوم): این قسمت به مسائل اخلاقی پیرامون نویسندگی و مشارکت در طرح های پژوهشی و رسیدگی به تخلفات و اختلافات در این زمینه می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/L9LZ6P352PrypFp
قسمت4(سرقت ادبی): این قسمت به تخلف سرقت ادبی،انواع آن و نحوه شناسایی و مواجهه با آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/CXeNXamEos7RcqQ
قسمت5(چاپ دوگانه و زائد): این قسمت به مسئله چاپ و انتشارات زائد،دوگانه و چندگانه، تخلفات پیرامون آن ها و هم چنین کاربردهای قابل قبول آن ها می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/xXz44RQtAYNCeAn
قسمت6 (هوش مصنوعی در انتشار آثار پژوهشی): این قسمت به استفاده جامعه پژوهشی از هوش مصنوعی و مسایل اخلاقی پیرامون آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/tD9ACkL7raxEpAx
قسمت7 (وابستگی های سازمانی نویسندگان): این قسمت به تعریف وابستگی سازمانی پژوهشگران و مسائل اخلاقی پیرامون آن از جمله وابستگی های ناروا می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/t4yEbYKzpXZREXi
قسمت8( استفاده های نادرست از آمار،دستکاری و جعل داده ها): این قسمت به دستکاری های داده ها و استفاده های نادرست از آمار و مسائل اخلاقی پیرامون آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/yFjQ25W3PPFmP5R
قسمت9(دست کاری و تخلفات در ارجاع دهی): این قسمت به دستکاری و تخلفات در ارجاع دهی و مسائل اخلاقی پیرامون آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/idcqiJMGE4KQD93
قسمت10(تعارض منافع): این قسمت به تعارض منافع و مسائل اخلاقی پیرامون آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/a9wS4xCWz8p24zt
قسمت11( تاییدیه کمیته اخلاق در پژوهش، رضایت آگاهانه بیمار): این قسمت به تاییدیه اخلاقی و مسائل اخلاقی پیرامون آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/BFDaM69noGZro68
قسمت12(سردبیری اخلاق مدار): این قسمت به سردبیری اخلاق مدار و مسائل اخلاقی پیرامون آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/fB5rXKcEtdTD2dS
قسمت13(داوری همتا): این قسمت به داوری همتا و مسائل پیرامون آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/rjkKGfaJsmnpfBj
قسمت14( داوری و نقد پس از انتشار): این قسمت به داوری و نقد پس از انتشار و مسائل پیرامون آن می پردازد.
https://drive.iust.ac.ir/index.php/s/o5GQftL2nCSLb4T
قسمت15(رسیدگی به تخلفات پژوهشی): این قسمت به تخلفات پژوهشی و مسائل پیرامون آن می پردازد.